Pre dve godine glavni urbanista Beograda Milutin Folić predstavio je javnosti projekat grada, zvani IME (Identitet–Mobilnost-Ekologija), koji udvadeset podprojekata sadrži petogodišnju strategiju vizije razvoja Beograda za narednih trideset godina. Tom prilikom je posebno  istakao da će IME dati potpuno novu sliku grada uz “aktivno učešće građana kroz participativni urbanizam”, što po definiciji znači učešće građana u planiranju i izgradnji grada, koji će kao  aktivni  korisnici  gradskog prostora moći da raznim inicijativama i na kreativan način uspostave direktnu komunikaciju sa nadležnim službama iz gradske uprave i time doprinesu boljem izgledu svoga grada. Lepo zamišljeno i ostvarljivo u istinski demokratskim društvima, ali naša stvarnost nas svakodnevno uverava da je pomenuta izjava glavnog urbaniste data samo deklarativno.

U eri investicionog urbanizma i arhitekture, koji se uvukao u pore gradskog establišmenta, oblikovanje gradskog prostora i njegovog sadržaja podleže isključivo interesima i htenjima, uglavnom stranih investitora, što često prouzrokuje promene u postojećim urbanističkim planovima, uz  svesrdni blagoslov aktuelnih gradskih čelnika, koje nažalost krasi diletantsko poimanje uređivanja prestonog grada. Stiče se utisak da su struka i građani postavljeni u poziciju posmatrača, ignorisani od strane gradske  vlasti, koja se pred auditorijumom dušebrižnički izjašnjava “da sve radi u korist građana” koji su je izabrali.

Svedoci smo čestog slanja peticija upućenih gradskoj vlasti od strane građana, protiv donetih odluka, izmenjenih urbanističkih rešenja i uređenja prostora, bilo da se odnose na njihovo najbliže okruženje, ili na uređenje centralnog gradskog jezgra ili objekte od važnog kulturnog, istorijskog i civilizacijskog značaja za prestoni grad.

Stanovnici novobeogradskih blokova 44 i 70A su nedavno protestovali ispred svojih zgrada uz slanje peticije gradskoj upravi, sa zahtevom da se zabrani izgradnja stambenih objekata na zelenim površinama, koje za njih predstavljaju dragocene oaze u prenaseljenom okruženju.

Započeto širenje pešačkih zona u centralnom gradskom jezgru (jedan od 20 podprojekata IME) iniciralo je građane Obilićevog venca da pošalju peticiju gradskim čelnicima, zahtevajući  javnu kritičku raspravu o širenju pešačkih zona, čijom realizacijom je izostala promišljenost o rešenjima pristupa dostavnih i protivpožarnih vozila, kao i vozila hitne pomoći, u tim inače gusto naseljenim zonama. Izradu idejnog projekta uređenja Studentskog trga i cele Vasine ulice kao pešačke zone, aktuelni gradonačelnik je poverio uglednom arhitekti Borisu Podreki, umesto da se raspisao javni konkurs, s obzirom da se radi o veoma važnom prospektu  u centralnom gradskom jezgru

Izražena sumnja od strane građana i organizacija konjičkog  sporta, da će Hipodrom Beograd, najstariji sportski kompleks u Srbiji, promeniti lokaciju na kojoj se nalazi 103 godine, izazvala je veliko negodovanje u javnosti i upućivanje peticije sa sloganom “Spasimo beogradski Hipodrom”. Ogorčenje i sumnju kod građana izazvalo je saznanje da JP Hipodrom Beograd nije namerno godinama ulagalo sredstva u konjički sport, kako bi vredno zemljište od 24 hektara komercijalizovalo i prodalo nekom pogodnom investitoru, radi izgradnje poslovnih i stambenih objekata. Aktuelni gradski menadžer je dajući dvosmislene izjave javnosti to negirao, ne isključujući mogućnost premeštanja Hipodroma Beograd na neku drugu lokaciju. Pritisnuta javnošću, Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda je pre nekoliko dana raspisala javni urbanističko-arhitektonski konkurs za šire područje Hipodroma Beograd, koje obuhvata lokaciju rezervoara nafte nekadašnjeg Jugopetrola, kompleks Hipodroma sa  sadržajima i kompleks Fabrike  šećera (spomenik kulture). Predmetni prostor površine oko  55 ha na izuzetnoj lokaciji je sastavni deo kulturno – istorijske celine Topčider, koja je utvrđena za kulturno dobro od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju. Uvidom u konkursnu dokumentaciju, ne pominje se dislokacija Hipodroma, već samo njegova rekonstrukcija i dogradnja.           

Građani su i dalje nepoverljivi po pitanju Hipodroma Beograd, ne bez razloga, naviknuti na nejasne i promenljive  izjave  gradskih  čelnika (primer Starog savskog mosta).

Gradski čelnici, privilegovani u donošenju odluka, ignorišući domaću struku i mišljenje građana, laički uobličavaju sliku Beograda, dodvoravajući se i služeći interesima sebičnih investitora, pa tako nastaju one monstruozne građevine u “Beogradu na vodi”, pa tako  nestaju  dragocene vizure sa Terazijske terase prema reci Savi, o kojima su  promišljale generacije beogradskih arhitekata, pa  će  se  tako  izgradnjom  kompleksa “Skyline” narušiti  identitet  Ulice kneza Miloša, pa tako nastaju besmisleni projekti poput zvučne fontane na trgu Slavija, sa nerešenim saobraćajnim okruženjem, čiji tvorac ne razlikuje suštinu od lažnog sjaja (jedne od deset najlepših u Evropi, po rečima novoizabranog predsednika Srbije), fontane koja asocira na “raspevanu damu u novoj haljini vrištećih boja i koja ne  haje za svoje pocepane čarape”.

Na osnovu svega iznetog, čini se da je izjava glavnog urbaniste sa početka ovog teksta, prilikom predstavljanja projekta IME, “o aktivnom učešću građana u planiranju grada” ostala da visi u vazduhu.

Nadajmo se da  će  se  poruka  iz  naslova  ovog  teksta ipak ostvariti, kada  na gradsku scenu stupe neki novi misleći ljudi, koji će znati da prepoznaju važnost aktivnog učešća građana u kreiranju razvoja i unapređenja svoga grada.

 

Autorka: Ganja Bajčetić dia, Resorni odbor za urbanizam Nove stranke Beograd