Do građana prestonice je ovih dana stigla vest da je sklopljen ugovor sa konzorcijumom dve beogradske firme za projektovanje „ski staze sa pratećom infrastrukturom“ koju gradska vlast i JP „Skijalište Srbije“ nameravaju da izgrade na planinskim padinama Avale, na lokaciji uz Mitrovićev dom, ispod Avalskog tornja, u pravcu Pinosave.

Deo javnosti nepripremljen za tu udarnu vest i još uvek neoporavljen od slučaja „Gondola“, prilično se iznenadio, reagujući burno. Umesto da je gradska vlast prethodno organizovala javnu raspravu na tu temu, na kojoj bi učestvovali građani i struka i izneli svoje mišljenje, građanstvo je kao nebrojeno puta do sada dovedeno pred svršen čin, kad su u pitanju urbanistički poduhvati u prestonom gradu, navodi koordinatorka Saveta za urbanizam Nove stranke Ganja Bajčetić.

Podsećanja radi, dodaje ona, postoji zapis da je daleke 1972. godine, tadašnji predsednik Jugoslavije Josip Broz, lično učestvovao u javnoj prezentaciji „Generalnog urbanističkog plana Beograda do 2000. godine“, u velikoj sali Urbanističkog zavoda Beograda, uvažavajući i komentarišući urbanistička rešenja grada, u čiju izradu je bilo uključeno preko 250 eksperata iz sedamdeset naučnih i stručnih institucija.

“Današnja gradska vlast, na čelu sa predsednikom države, svoje „želje“ za urbanističko uređenje grada sprovodi samovoljno, ne poštujući mišljenje i interese građana, ponižavajuići i ignorišući struku, iako predsednik države često sebe poredi sa pomenutim državnikom iz sedamdesetih godina prošlog veka. Kao posledicu takvog stanja, građani dobijaju urbanističke surogate. Područje Avale, kao predeo izuzetnih odlika (PIO) i zaštićeno prirodno dobro, predstavlja trajno dobro Beograda. Planinu 506 mnv čini šumski kompleks sa 597 biljnih vrsta od kojih je veliki broj zaštićen kao prirodna retkost. U hrastovim i bukovim šumama živi 67 vrsta ptica od kojih je 21 vrsta zaštićena kao prirodna retkost. Kao predeo izuzetnih odlika, Avala je stavljena pod zaštitu Rešenjem Skupštine grada Beograda 2007. godine „radi očuvanja pejzažnog nasleđa, bogatstva biljnog i životinjskog sveta i staništa, kvaliteta šuma, zemljišta, voda, negovanja tradicionalnih i istorijskih vrednosti, stvaranja uslova za održivi razvoj, rekreativnih I turističkih sadržaja“. Šume površine 854ha i šumsko zemljište pripadaju gazdinskoj jedinici „Avala,“ kojom upravlja JP „Srbijašume“. Pored statusa zaštićenog prirodnog dobra, Avala na međunarodnom nivou predstavlja ekološki značajno područje ekološke mreže RS, odabrano područje za dnevne leptire u Srbiji (na površini od 502ha živi 111 vrsta dnevnih leptira) i Emerald područje”, objašnjava Bajčetićeva.  

Radi objašnjenja, Emerald područja na osnovu Bernske konvencije predstavljaju prostorne celine koje su od posebnog nacionalnog i međunarodnog značaja u pogledu očuvanja i zaštite ugroženih biljnih I životinjskih vrsta. Donošenjem planskih rešenja i drugih zakonskih akata, integrisanim u planska rešenja, obezbeđuje se očuvanje prirodnih dobara, kao što su očuvanje šuma u postojećim granicama, očuvanje šumskih ekosistema i postojećih zelenih površina. Planska rešenja u slučaju prirodno dobro „Avala“ obuhvataju: „Generalni urbanistički plan Beograda 2021“ (GUP), iz 2016. godine, „Plan generalne regulacije naselja Ripanj - gradska opština Voždovac“, iz 2016. godine, „Prostorni plan područja posebne namene predela izuzetnih odlika Avala - Kosmaj“ iz 2014 godine, te „Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra Avala“ iz 2007. godine, integrisano u planska dokumenta, podvlači koordinatorka Saveta za urbanizam NOVE.

Dalje, prema Zakonu o zaštiti prirode ( član 10) „svaki projekat koji se planira u okviru ekološke mreže, mora da sprovede ocenu prihvatljivosti. Implementacija projekta se može odobriti jedino u slučaju kada se kroz postupak ocene prihvatljivosti utvrdi da planirana aktivnost nema značajan uticaj na osnovne vrednosti, koje su identifikovane na dato ekološki značajno područje“.

“Da li će se ta zakonska procedura ispoštovati kod projekta izgradnje „ski staze sa pratećom infrastrukturom“,većina građana opravdano sumnja, poučena iskustvom u slučaju „Gondola“ kada je došlo do obimne seče drveća u parku Kalemegdan, a da prethodno nije bila urađena studija o proceni uticaja projekta na životnu sredinu, što je po Zakonu o proceni uticaja moralo da se uradi”, pita se ona.

Na zaštićenom području ustanovljeni su režimi zaštite I, II i III stepena. Na prirodnom dobru na koje se primenjuje režim zaštite I, II i III stepena, pomenutim Rešenjem (član 5) utvrđene su opšte mere zaštite kojima se zabranjuje „krčenje šuma, uništavanje i branje biljaka, posebno zaštićenih vrsta flore, lov, uznemiravanje ptica, izvođenje radova koji mogu poremetiti stabilnost terena“. Na zaštićenom prirodnom dobru pod režimom zaštite III stepena gde se planira izgradnja „ski staze sa pratećom infrastrukturom“, utvrđuju se mere zaštite (član 8) kojima se dozvoljava „ograničena izgradnja sportsko rekreativnih terena bez velikih zemljanih radova i radova na nivelaciji terena ili seče šuma radi održavanja kulturnih I sportskih manifestacija manjeg obima“, navodi struka. Takođe, podseća Bajčetićeva, u Zakonu o zaštiti prirode ( član 35) i Zakonu o izmenama i dopunama Zakona o zaštiti prorode (član 13) iz 2016 godine, a odnosi se na režim zaštite III stepena, piše da se „ograničava izgradnja drugih industrijskih I energetskih objekata, asfaltnih baza, objekata turističkog smeštaja i javnih skijališta, infrastrukturnih objekata itd.“

“Malo je verovatno da će aktuelna gradska vlast ispoštovati važeće planove i zakone. Po oprobanom sistemu hitnog izglasavanja novog „lex specialisa“, u vidu Plana detaljne regulacije prirodnog dobra „Avala“, daće sebi pravo da sprovede projekat izgradnje „ski staze sa pratećom infrastrukturom“, što će imati za posledicu obimnu seču šuma kao I uništavanje biodiverziteta na zaštićenom prirodnom dobru „Avala“. Podaci Agencije za zaštitu životne sredine Srbije da temperatura raste i u Srbiji, a posebno u poslednjih petnaest godina i sve učestalije klimatske promene, mogu izazvati sumnju u isplativost takvog projekta. Građani moraju da zahtevaju od gradske vlasti da se održi javna rasprava o svrhishodnosti takvog projekta pre izrade projektne dokumentacije. Rasprava treba da bude u vidu javne debate, a ne po sistemu dostavljanja napisanih pitanja i primedbi, na koja će gradski čelnici da odgovore ili ne odgovore, kao što se radi prilikom formalnih javnih uvida u projekte”, zaključuje ona.